Новинари од повеќе национални медиуми во земјава беа дел од студиската посета во Виена, организирана од Делегацијата на ЕУ и МИМ во периодот од 21 до 23 ноември. Посетата беше организирана во контекст на македонското претседавање со ОБСЕ со цел подобро запознавање на новинарите со аспекти од соработката помеѓу ЕУ и ОБСЕ, вклучително и за теми поврзани со активностите на ОБСЕ за слободата на медиумите, ширењето дезинформации како безбедносна закана, манипулацијата со информации, елементите на надворешни влијанија во регионот и хибридните закани. Се разговараше и за очекувањата од претстојниот министерски совет на ОБСЕ во Скопје и ефектите од одлуките што треба да бидат донесени, како и за низа актуелни прашања поврзани со евроинтегративниот процес на нашата земја.

Новинарите имаа можност да се сретнат и да разговараат со релевантни претставници на повеќе владини, меѓувладини и меѓународни медиумски организации со седиште во Виена. Исклучително корисни и продуктивни дискусии се водеа на средбите со амбасадорката на Постојаното претставништво на ЕУ во ОБСЕ, Раса Остраускаите и шефот на Постојаната мисија на С. Македонија во ОБСЕ, Игор Џундев и неговиот тим. Во разговор со министерот за надворешни работи на Австрија, Александар Шалемберг и други високи претставници на Министерството беше потенцирана важноста од исполнување на договорените обврски на земјава со цел успешно продолжување на евроинтегративниот процес, а се разговараше и за други актуелни прашања во доменот на регионалната и меѓународната политика.

Тимот новинари од С. Македонија имаше средба и со Претставничката на ОБСЕ за слободата на медиумите, Тереза Рибеиро, која беше информирана околу актуелните случувања што ги нарушуваат принципите на слободата на медиумите во земјава, како и за предизвиците со кои се соочува секторот.

На средбата со Меѓународниот прес-институт (International Press Institute-IPI), директорот Фране Мароевиќ и неговиот тим ги запознаа новинарите со нивните активности во регионот и пошироко, како и за помошта што ја обезбедуваат за новинарите кои се соочуваат со закани и притисоци.

Посетата на Јавниот сервис на Австрија - ОРФ, беше одлична можност новинарите да се запознаат со стандардите и условите за работа во оваа куќа, која е водечки медиум и високо релевантен извор на информации за австриските граѓани.

Ние, професионалните новинарски здруженија и граѓански организации од медиумскиот сектор категорично им се спротивставуваме на скорешните обиди за повторно враќање на државното рекламирање во медиумите. Нашата позиција доаѓа од експертската процена дека предложените измени ќе бидат исклучително штетни за медиумскиот плурализам, независноста на медиумите и слободата на новинарите и медиумските работници во Македонија.

Одлуката, сметаме, дополнително ќе ја засили коруптивната и клиентелистичка култура во медиумскиот систем и, како таква, ќе му направи штета на јавниот интерес и доброто владеење.

Истовремено, изразуваме загриженост за начинот на кој е злоупотребена собраниската процедура за да се усвојат измените на Законот за аудио и аудиовизуелни медиумски услуги (ЗААМУ) по скратена постапка. Употребата на инструментот „Европско знаменце“ е, сметаме, недозволива во овој случај, бидејќи предложените измени немаат поврзаност со нужните реформи кои треба да водат кон хармонизација на медиумските закони на земјата со регулативите на Европската Унија.

Конкретно, сметаме дека одлуката за овие законски измени да се расправа во скратена постапка  е вон-стандардна постапка која има цел да ги задоволи  барањата на тесна група од интерес, при што целосно се занемарени забелешките и барањата на новинарските професионалци, на меѓународните организации, како и на независните експерти ангажирани од ЕУ во процесот на медиумските реформи.

Ова не е пропис кој треба да се усвојува со европско знаменце и по скратена постапка, а одредбите што во него се предложени не се поврзани со документите што се наведени во образложението доставено до Собранието. Напротив, предложените измени се спротивни на многу препораки и документи на Советот на Европа, на предложената Регулатива на Европската комисија за слобода на медиумите, на правилата на ЕУ за државна помош и на низа други документи. Затоа, зачудува објаснувањето на министерот Азир Алиу кој тврди дека предложените измени се во согласност со правото и стандардите на ЕУ.

Предупредуваме дека воведувањето на државното рекламирање во приватните медиуми во  Македонија значи враќање на клиентелистичките и коруптивни практики од минатото, со исклучително штетни последици за независноста на медиумите и пошироко за слободата на изразување.

Со предложениот систем на распределба на јавните пари се воведува системска корупција во приватниот медиумски сектор, а наместо квалитетни вести и нова продукција на домашни содржини, граѓаните (за сопствените пари) ќе добиваат реклами на државните институции.  
За враќањето на овие погрешни политики во медиумскиот сектор, што претходно беа силно критикувани од сегашните партии на власт, предупредува и групата меѓународни здруженија и медиумски организации во неодамна објавениот Извештај од Мисијата за проценка на состојбата со слободата на медиумите во земјава, нагласувајќи дека: „државните рекламни кампањи носат со себе големи ризици за нарушување на уредувачката независност“. Во овој извештај, но и во препораките на ЕУ експертите, се нагласува и дека најсоодветна финансиска поддршка на медиумите во националниот медиумски контекст е формирањето Фонд за плурализам во медиумите, за што постојат повеќе успешни модели во Европа.

Уште еднаш како и многупати последниве 15 години, нагласуваме дека е избран единствениот неефикасен и неприфатлив начин за подобрување на состојбата во медиумската сфера, и потенцираме дека за подобрување на состојбата во медиумите потребно е низ сеопфатна дебата да се изнајде начин за помош на медиумите насочен единствено преку поддршка на програмската продукција и на социо-економската положба на новинарите и медиумските работници.

Здружение на новинарите на Македонија (ЗНМ)
Самостоен синдикат на новинари и медиумски работници (ССНМ)
Совет за етика во медиумите на Македонија (СЕММ)
Македонски институт за медиуми (МИМ)
Институт за истражување на општествениот развој (РЕСИС)
Институт за комуникациски студии (ИКС)
Центар за развој на медиумите (ЦРМ)

Во следните два месеци во „Europe House“ Скопје, сите заинтересирани посетители ќе може да ја погледнат мултимедијалната изложбата „Стаклена соба: Дигиталниот свет - стапица за вашите лични податоци“.

Изложбата се состои од илустрирани постери и видео анимации, осмислени и подготвени од Тактикал Тек (Tactical Tech), меѓународна невладина организација со седиште во Берлин, коишто сликовито доловуваат какви сѐ типови податоци оставаме зад нас додека секојдневно користиме интернет.

На отворањето на изложбата, амбасадорот Дејвид Гир, шеф на Делегацијата на Европската Унија, истакна дека е многу важно корисниците да бидат свесни како ги споделуваат своите податоци онлајн и додека ги користат дигиталните уреди. „Пораката не е дека не треба да ги користиме дигиталните уреди, туку како да бидеме свесни дека треба попаметно да ги користиме“, посочи амбасадорот Гир.

Веб-страниците, апликациите, социјалните медиуми и „паметните“ уреди постојано се стремат кон иста цел - да им обезбедат милијарди податоци на ИТ компаниите. Не какви било податоци, туку наши податоци. Токму затоа, исклучително важно е интернет-корисниците да знаат што навистина се случува зад екраните - во дигиталниот свет и зошто е важно да го контролираат својот живот онлајн.

Посетителите на изложбата ќе можат да дознаат зошто нашите телефонските броеви не се само наши, колку чинат „бесплатните“ апликации, како  нѐ профилираат, што сѐ може да дознаат за нас преку секојдневните навики на користење и како функционира индустријата за податоци.

Изложбата ја организираат Делегацијата на Европската Унија и Македонскиот институт за медиуми.

Новинарските и медиумски здруженија најостро ги осудуваат грубите навреди и дисквалификации кон новинарите на ИРЛ во денешното соопштение до медиумите на компанијата ,,Брако”, а во врска со најновата епизода на Истражувачката репортерска лабораторија (ИРЛ) насловена како ,,Убиство во Тетово“.

Авторот на ова соопштение, наместо да и образложи на јавноста, односно да демантира поединечни тези од емисијата, и да даде одговори за сериозните обвинувања, за кои има и тековни постапки на истражните органи, прави обид за цензура. Според тонот на соопштението, очигледно е дека целта е јавна дискредитација на критичките новинари и создавање култура на страв при спомнување на економски моќни компании:

,,…монструозни идеи на групата ИРЛ, која со последната лажна конструкција покажа дека е срам за луѓето кои професионално работат во новинарството и дека недвосмислено станува канцер за здравото економско ткиво на државата”, се вели во дел од соопштението.

Ваквиот начин на комуникација недвосмислено претставува притисок кон истражувачкото новинарство и обид за обесхрабрување на сите новинари и медиуми да се интересираат и да истражуваат теми кои се поврзани со корупцијата, владеењето на правото и злоупотребата на позицијата на моќ. 

Потсетуваме дека изминатава недела имаше неколку реакции (меѓу кои и од јавното обвинителство) кои се однесуваа на споменатата истражувачка сторија, и сите, наместо укажување или демантирање на објавените информации изобилуваа со дискредитации и навреди што е недозволива јавна комуникација.

Ги повикуваме и медиумите да имаат општествена одговорност, да работат во интерес на јавноста и граѓаните, и да не подлегнуваат на притисоците кои економски моќници ги вршат врз сопствениците на медиумите. 

За сево ова, за притисоците врз истражувачките новинари, за обидите за креирање на атмосфера на страв и недоверба кон медиумите, еснафските здруженија од Македонија ќе ги информираат и партнерските здруженија, Меѓународната и Европската федерација на новинари. 

Потсетуваме дека доколку било кој граѓанин, вклучително и сопственици на компании или обвинители кои имаат некаков проблем со медиумска објава од било кој медиум, постојат законски механизми за заштита, како што е барање на исправка или демант. Освен ова на располагање се и медиумските саморегулативни механизми преку Советот на честа при ЗНМ и Советот за етика во медиумите во Македонија (СЕММ).

Зајакнување на капацитетите на граѓанските организации, на медиумските професионалци и активисти, како и на граѓаните со цел подобро да ги разберат трендовите и предизвиците поврзани со слободата и интегритетот на медиумите на Западен Балкан и Турција, се меѓу главните цели на регионалниот проект „Нашите медиуми“ што ќе се спроведува во следните три години (2023-2025).

Проектот ќе се спроведува во Албанија, Босна и Херцеговина, Косово, Црна Гора, Северна Македонија, Србија и Турција, од страна на партнерските организации коишто се дел од Мрежата на Југоисточна Европа за професионализација на медиумите (СЕЕНПМ), Медиацентар (Сараево), Албанскиот медиумски институт, Црногорскиот медиумски институт, Советот за етика во медиумите на Косово, Македонскиот институт за медиуми, Новосадската школа за новинарство, Мировниот институт од Љубљана и Бианет (Турција), а со финансиска поддршка од  Европската Унија.

На почеток ќе бидат спроведени серија истражувачки активности коишто треба да ги идентификуваат главните трендови, ризици и можности за медиумска одржливост во регионот, како и да мапираат добри практики на медиумски активизам за поддршка на слободата на медиумите и на медиумската и информациската писменост (МИП). Наодите од истражувањето ќе се користат за зајакнување на капацитетите на медиумските организации и на други засегнати страни посветени на справување со предизвиците во медиумскиот сектор.

Професионалниот капацитет на новинарите, медиумите и на медиумските организации ќе се адресира преку серија активности за застапување и ангажирање во рамки на националните коалиции за МИП. Локалните и националните медиуми и другите општествени актери ќе бидат поттикнати да известуваат за родовата нееднаквости во медиумите преку активности поврзани со медиумски активизам. Младите лидери ќе стекнат вештини за справување со штетни политики и ќе се информираат за практики за спротивставување на дискриминацијата и родовите стереотипи, како и за промовирање на родовата еднаквост преку нивната работа. Преку финансиска поддршка на граѓански организации во урбаните и руралните средини, проектот ќе настојува да допре до локалните заедници со цел да се унапредат вештините за МИП на граѓаните, да се промовира слободата и интегритетот на медиумите, но и за справување со поларизацијата што произлегува од пропагандата, говорот на омраза и дезинформациите.

Проектот во бројки

200 претставници на граѓански организации ќе бидат обучени да генерираат ефективни практики за МИП, а најмалку 18 граѓански организации во урбаните и руралните средини во шесте земји ќе бидат поддржани со цел да делуваат на локално ниво преку спроведување акции поврзани со МИП.

70 медиумски професионалци и претставници на саморегулаторните тела ќе ги унапредат знаењата за состојбата со саморегулацијата во нивните земји и во регионот на Западен Балкан и ќе се информираат за потребите и можностите за унапредување на етичките кодекси и стандардите/практиките за саморегулација.

15.000 млади луѓе ќе бидат вклучени и ќе учат за медиумска и информациска писменост преку интерактивни квизови, а најмалку 500 ќе бидат вклучени во активностите на националната коалиција за МИП.

21 учесник (млади активисти, младински работници, едукатори, новинари, млади политичари) ќе ја подобрат компетентноста за медиумска писменост и активизам, вклучувајќи теми како што се: слобода и интегритет на медиумите, политичка економија на медиумите, медиумска екологија, дигитално учество.

^{Финансирано од Европската Унија}

Регионалната програма „Нашите медиуми: Акција на граѓанското општество за поттикнување на медиумска писменост и активизам, спротивставување на поларизацијата и промовирање на дијалог“ се спроведува од страна на партнерските организации: СЕЕНПМ, Медиацентар од Сараево, Албанскиот медиумски институт, Црногорскиот медиумски институт, Советот за етика во медиумите на Косово, Македонскиот институт за медиуми, Новосадската школа за новинарство, Мировниот институт од Љубљана и Бианет (Турција), со финансиска поддршка од Европската Унија.

Овој текст е подготвен со финансиска поддршка од Европската Унија. Содржината на текстот е единствена одговорност на СЕЕНПМ и не мора да ги одразува ставовите на Европската Унија.

Македонскиот институт за медиуми го објавува конкурсот за новинарските награди „Никола Младенов 2022“. Ќе бидат доделени три годишни награди во следните категории:

• Најдобра истражувачка сторија
• Најиновативен новинарски производ
• Најдобра репортерска фотографија

На конкурсот може да се пријават сите новинари и фоторепортери кои професионално работат во медиумите или соработуваат како фриленсери со нив.

Пријавените материјали треба да бидат објавени во текот на 2022 година во весник, на радио, на телевизија, на информативни интернет-портали или од новински агенции што се регистрирани и работат во нашата земја.

Еден автор или група автори може да аплицираат со најмногу 3 различни теми во првите две категории, а секоја тема може да вклучува повеќе поврзани текстови/прилози. Секој фоторепортер може да учествува со најмногу 3 фотографии, кои биле објавени во весник, на интернет-портал или новинска агенција.

Како и досега, пријавените материјали ќе ги разгледува комисија од релевантни претставници на медиумската и на јавната сфера.

Критериуми за избор

А. Наградата за најдобра истражувачка сторија ги поддржува и ги промовира сториите кои:

• откриваат теми што се значајни за пошироката јавност, а се однесуваат на организиран криминал, корупција, злоупотреба на моќта и прекршување на човековите права;
• демонстрираат темелно новинарско истражување, поткрепено со факти, докази и со изјави од повеќе релевантни извори и соговорници;
• ја презентираат темата на разбирлив начин, преку оригинален новинарски стил на изразување;
• настојуваат да иницираат институционално разрешување на незаконски дејства и на злоупотреби направени од поединци или институции;
• се придржуваат до етичките и до професионалните стандарди.

Б. Наградата за најиновативен новинарски производ ги поттикнува и ги промовира новите форми на новинарско изразување, каде што на креативен и иновативен начин се употребени информациско-комуникациските технологии, со цел сториите да допрат до граѓаните, да ги едуцираат и да ги поттикнат да се ангажираат во решавање важни прашања од јавен интерес. Особено се охрабруваат новинарски производи што:

• успешно вклучуваат мултимедијални формати и креативни начини на раскажување/изразување (на пример, известување со користење мобилен телефон, вклучување аудио и видеоформати во текстот и сл.);
• користат нови начини на досег до публиката или до различни сегменти од публиката (до различни возрасни групи, маргинализирани групи итн.);
• користат нови начини/апликации за интеракција и за вклучување на публиката во изработката на сториите;
• се придржуваат до етичките и до професионалните стандарди.

В. Наградата за најдобра репортерска фотографија ги наградува и ги промовира професионалните фоторепортери кои:

• пријавиле фотографии што се однесуваат на теми и на настани со новинарска тежина/значење што ја одбележале претходната (2022) година, објавени во медиуми што се регистрирани и работат во нашата земја;
• демонстрираат исклучителна креативност и естетски израз;
• не користеле техники на визуелна манипулација при фотографирањето, освен корекција на форматот (crop), корекција на светлина, боја и контраст (основни панел-алатки во Photoshop и LightRoom);
• доставените фотографии да се во дигитален .jpg формат, со 300 dpi резолуција;
• минималната резолуција на фотографијата да не е помала од 2.000 пиксели на подолгата страна;
• содржат информации за метадата;
• фотографијата мора да е авторско дело на пријавениот кандидат, а еден автор може да испрати најмногу до 3 фотографии.

На добитниците на наградите ќе им биде врачен сертификат и парична награда од 40.000 денари, поединечно.

Конкурсот е отворен до 1 март 2023.

Пријавите треба да се поднесуваат на novinarskinagradi@mim.org.mk со назнака: Пријава за новинарските награди „Никола Младенов 2022“.

Пријавата се состои од:

• Пополнет формулар за соодветната категорија (достапни во прилог)
• Фотографија (доколку се аплицира за Најдобра репортерска фотографија)

За дополнителни информации и прашања, контактирајте нѐ на: 3090 144 или преку е-пошта: novinarskinagradi@mim.org.mk

А-Формулар за аплицирање за најдобра истражувачка сторија33.72 KB

Б-Формулар за аплицирање за најиновативен новинарски производ33.75 KB

В-Формулар за аплицирање за најдобра репортерска фотографија33.22 KB

Преку стратешко управување со погрешни информации и квалитетно медиумско известување до поголема доверба во вакцините, беше фокусот на дискусијата во рамки на конференцијата што ја организираше МИМ, во партнерство со канцеларијата на УНИЦЕФ во Скопје, Министерството за здравство, и со поддршка од УСАИД.

Настанот го отвори министерот за здравство, Беким Сали, а во дискусиите учествуваа реномирани лекари, фармацевти, експерти за комуникации и новинари, кои се осврнаа на актуелната состојба и приоритети со цел подобрување на информираноста на граѓаните во врска со вакцините.  

Во рамки на конференцијата беше презентирана предлог-стратегија за поставување систем за управување со погрешни информации во врска со Ковид 19 и редовната вакцинација на деца, што ќе ја имплементира Министерството за здравство, а е изработена низ процес на широки консултации со сите релевантни чинители, вклучувајќи ги здравствените институции, граѓанскиот сектор и медиумите.

Како образованиот систем и медиумите можат да придонесат во справувањето со стереотипите и предрасудите меѓу младите беше тема на панел-дискусијата „Преку медиумска писменост образуваме млади генерации без предрасуди и стереотипи“ што ја организираа Македонскиот  институт за медиуми и ИРЕКС.

Наставници, новинари и активисти кои беа учесници на панелот споделија нивни искуства од работата со ученици, студенти и други групи млади кои се справуваат со стереотипи на најразлична основа, во реалноста и онлајн. Наставниците, професорите и граѓанските активисти зборуваа за механизмите во рамки на образовниот систем, додека новинарите дискутираа која е улогата на медиумите и на медиумската писменост во разобличувањето на овие феномени.

Повеќе студенти и ученици присутни на настанот ја истакнаа важноста на медиумската писменост за личниот и професионалниот развој на младите, што е особено значајно за новата медиумска реалност во која живееме, но и за создавање кохезија во мулитиетнички општества како нашето. Присутните панелисти и гости ја нагласија потребата од вклучување на медиумската писменост во формалното и во неформалното образование, како еден од начините за справување со овие негативни феномени.

Овој настан е дел од активностите на Проектот на УСАИД за медиумска писменост „Младите размислуваат“, а се организираше во рамки на Деновите на медиумска писменост 2022.